Әскери, арнаулы оқу орындарын және Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жанындағы Сот төрелігі академиясын қоспағанда, білім беру ұйымдарында және олардың аумақтарында оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалану жөніндегі әдістемелік ұсынымдар

1 тарау. Жалпы ережелер

Оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалануды шектеу жөніндегі әдістемелік ұсынымдар білім беру процесінің тиімділігін арттыру, сондай-ақ білім алушылардың денсаулығын сақтау мақсатында әзірленді.

2 тарау. Білім беру ұйымдарында мобильді байланыс құрылғыларын пайдалану режиміне қойылатын талаптарды регламенттеудің халықаралық тәжірибесі

Оқушылардың ұялы телефондарды қолданудың халықаралық тәжірибесін талдау оларды ұзақ уақыт қолдану психикалық бұзылуларға, ұйқының бұзылуына, гиперактивтілік пен тітіркенуге, сондай-ақ назардың әлсіреуіне, есте сақтау қабілетінің нашарлауына және ақыл-ой қабілетінің төмендеуіне әкелетінін анықтады.
Оқу тапсырмаларын шешу үшін телефонды қарқынды пайдалану оқу іс- әрекетіне теріс әсер етуі мүмкін.
Телефонның әмбебаптығы, көптеген қосымшалардың болуы сөзсіз көп мақсатты жағдайды тудырады, бұл әрекеттің бір түрінен екіншісіне, соның ішінде оқу процесінде үнемі ауысуды қажет етеді. Бұл материалды игерудің нашарлауына және оқу үлгерімінің төмендеуіне әкеледі.
Ресейлік ғалымдар ұйымда ұялы телефондарды қолданатын балаларда оларды мобильді құрылғыларды пайдаланбайтын құрдастарынан айтарлықтай ерекшелейтін жағымсыз реакцияларды анықтады. Теріс реакциялар семантикалық жадтың әлсіреуі, назардың төмендеуі, аудиомоторлық реакцияның жылдамдығы, фонемалық қабылдаудың бұзылуы, тітіркену, ұйқының бұзылуы түрінде көрінді.
Ұлыбританияда смартфондарды оқу іс-әрекетінде пайдалану рөлін бағалау үшін жүргізілген зерттеу 16 жастағы оқушыларда мектепте телефонды пайдалануға тыйым салу тест тапсырудың табыстылығын 6,4% - ға арттыратынын көрсетті.
Австралияда, Бельгияда, Ұлыбританияда, Канадада, Малайзияда, Нигерияда, Францияда, Өзбекстанда, Угандада зерттеу нәтижелері бойынша

балалардың ұялы байланыс құрылғыларын, оның ішінде білім беру мекемелерінде пайдалану режимі бойынша ұсынымдар әзірленді.
Сонымен, Францияда мектептерде ұялы телефондардың барлық түрлеріне, сондай-ақ планшеттер мен смарт-сағаттарға тыйым салатын заң қабылданды.
Бельгия мен Ұлыбританияда ұялы телефондарды пайдалануға тыйым салу мәселесі әр мектепте жеке шешіледі.
2019 жылдан бастап Онтарио (Канада) провинциясы мен Жаңа Оңтүстік Уэльс (Австралия) штатындағы мектептерде ұялы телефондарды пайдалануға тыйым салынды.
Ұялы телефондарды 2012 жылдан бастап Малайзия мен Нигерияда, 2013 жылдан бастап Угандада пайдалануға тыйым салынған.

3 тарау. Білім беру ұйымдарында және олардың аумақтарында оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалануды реттеу жөніндегі ұсынымдар

Білім алушыларға мобильді байланыс құрылғыларының зиянды әсерін азайту мақсатында білім беру саласындағы жергілікті атқарушы органдарға, білім беру ұйымдарына:
- денсаулық жағдайы бойынша осындай құрылғыларды пайдалануды қажет ететін білім алушыларды қоспағанда, (мысалы, 1 типті қант диабеті кезінде қан қантына мониторинг жүргізу және т. б.).), білім беру ұйымдарында және олардың аумақтарында білім алушылардың оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалануын шектеу туралы мәселені қарау;
- ата-аналарды (заңды өкілдерді) және білім алушыларды олардың білім беру ұйымдарында және олардың аумақтарында оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдаланғаны үшін жауапкершілігі туралы хабардар етуге міндетті;
- мобильді байланыс құрылғыларын қолданудың ықтимал теріс салдары туралы ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын жүргізу;
-оқу-тәрбие жоспарларына заманауи цифрлық ортада қауіпсіздік ережелерін сақтау бойынша білім мен дағдыларды қалыптастыру мәселелерін енгізу;
- білім беру процесіне қатысушылар үшін ұйымдарда және олардың аумағында оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалануды реттеу тәртібін түсіндіру бойынша жадынамалар, нұсқаулықтар, өзге де көрнекі үгіт құралдарын әзірлеу;
- білім беру ұйымдарында және олардың аумағында білім беру процесіне қатысушылар үшін оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалануды шектеуге байланысты процесті психологиялық-педагогикалық сүйемелдеуді қамтамасыз ету;

- білім беру процесінің барлық қатысушылары үшін оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын «дыбыссыз» режимге ауыстырудың орындылығын көздеу;
- ата-аналарды (заңды өкілдерді) және білім алушыларды білім беру ұйымдарында және олардың аумағында оқу сабақтары кезінде мобильді байланыстың жеке құрылғыларының сақталуына олардың жауапкершілігі туралы хабардар ету;
- білім беру процесінің барлық қатысушылары үшін оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдалану мәдениетін тәрбиелеуге бағытталған іс-шаралар өткізу;
-ата-аналармен (заңды өкілдерімен) және білім алушылармен қажеттілік туындаған жағдайда (штаттан тыс жағдай, форс-мажорлық жағдайлар және т.б.) коммуникация мәселелерін келісуді қарастыру.
Оқу сабақтары кезінде мобильді байланыс құрылғыларын пайдаланушыларға:
- мобильді байланыс құрылғыларын кез келген режимде пайдалану (соның ішінде калькулятор, жазу кітапшасы, шетелдік сөздердің сөздігі, бейнекамера, бейне ойнатқыш, диктофон және т. б.).);
- қатыгездік, зорлық-зомбылық, порнография және заңға қайшы келетін өзге де әрекеттер бар ақпаратты насихаттау, сақтау;
- қатысушылардың жеке және басқа да мақсаттарынсыз фото және бейне түсірілімдер жасау ұсынылмайды
Ата-аналарға (заңды өкілдерге) оқу сабақтары кезіндеі білім алушыларға қоңырау шалу ұсынылмайды.